پیش درآمد
سيستان در نيمه شرقي فلات ايران با ارتفاع2/498متراز سطح دريا بين 31درجه و13دقيقه عرض جغرافيايي و61 درجه و29 دقيقه طول جغرافيايي قرار گرفته است.
دشت؛ رودخانه ؛ درياچه ودلتا از عناصر اصلي جغرافيايي منطقه سيستان هستند. دشت سيستان بخشي از فلات بزرگ ايران است كه از شمال وشرق به رشته كوههاي سليمان وبابا؛ ازجنوب به منطقه سرحد وكوههاي ملك سياه واز غرب به كويرلوت و استان خراسان محدود مي شود.
هيرمند؛ فراه؛ خاشرودو خوسپاس رودخانه هايي هستندكه به بزرگترين تالاب اب شيرين خاور ميانه شكل مي دهند.رود هيرمند نزذيك درياچه هامون تشكيل دلتاي بزرگي مي دهد كه مركزاصلي تمدنهاي كهن سيستان بوده است. مسيراين رودخانه در گذر زمان بارها تغيير يافته واين تغييرات علت اصلي پراكندگيهاي فراوان اثار باستاني وتاريخي دردشت سيستان مي باشد. (1)
يادها ويادمانها
هتومنت/هيرمند/ نخستين نام ماندگاردر حافظه تاريخي ايران زمين از يازدهمين سرزمين نيكوي هست شده از اراده اهورا مزداست كه داراي رسالتي تاريخي براي بهروزي وسرافرازي ايرانيان در هزاره پاياني عمر گيتي است .
در جاري زمان ودر فرازو فرودهاي تاريخي نامهاي زرنكا (2)سكستان(3)سجستان(4)سيستان (5) وبالاخره نيمروز را به خود ديده است.
در فرهنگ ايران زمين سيستان سرزمين حجت است ودليل استوار تداوم وجاودانگي ايرانيان؛ برهمين باور ريشه هاي هويت ملي مااز هيرمند فره مند وهامون ورجاوند تازگي وتراوت ابدي مي يابند .برخي از شاخصه هاي بنيادين در شكل گيري هويت فرهنگي وتاريخي ما كه ريشه درسيستان دارند عبارتند از:
1- سيستان خاستگاه اسطوره هاي ايراني وقهرمانان شاهنامه است .
2- در سيستان قوي ترين جريان فكري –اعتقادي ايران باستان يعني ايين توحيدي زرتشت پيامبر نشو نما مي يابد(6)
3-نخستين شعر فارسي در دربار يعقوب ليث صفاري سروده شد.كه به منزله نخستين قدم اساسي در ايجاد نهضت بازگشت به خويشتن براي پاسداري از مهمترين شاخصه فرهنگ وتمدن به شمار مي رود.(7)
4-نخستين مقاومت منفي اعتقادي در برابر حاكميت ظلم وجور بني اميه .بني عباس وگرايش به خاندان عدالت وامامت درسيستان ثبت تاريخ مي شود.اين مقاومت عقيدتي ريشه تاريخي شكل گيري شالوده اصلي هويت ملي امروزجامعه ايراني را نشان ميدهد.
5- زادگاه بيش از يك صد گوهر پاك نهاد پرورش يافته در دامان مادران ايران زمين كه در زمره معماران فرهنگ وانديشه اين اب وخاك محسوب مي شوند مانند ابوسعيدسجزي رياضي دان بزرگ قرن چهارم كه به كرويت و حركت زمين به دور خورشيد رسيده بود . ابوسليمان سجزي استاد ابوحيان توحيدي ورهبر اخوان الصفا بزرگترين جريان فلسفي- مذهبي قرن چهارم ؛ حريز بن عبدالله سجزي اولين فقيه شيعه؛ فرخي سيستاني؛ محمدبن كرام: يعقوب ليث و..
6- وجود بيش از دوهزار اثر باستاني وتاريخي برجاي مانده فقط در سيستان ايران منطقه را به نمايشگاهي از تاريخ ايران زمين مبدل كرده است. سيستان بهشت باستان شناسان گفته ايران شناس بزرك ريچار فراي است كه با كتاب ميراث باستاني ايران شناخته مي شود .پژوهشگران ديگري تنها به محوطه تاريخي زاهدان كهنه در بخش شهركي نارويي زابل لقب لندن شرق داده اند.شهرسوخته بزرگترين استقرار شهرنشيني از هزاره سوم وچهارم قبل از ميلاد در شرق فلات ايران است . دهانه غلامان تنها شهر شناخته شده به مفهوم متعارف امروزي از دوران هخامنشيان وكوه خواجه تخت جمشيدي از خشتوگل وبازمانده از دوران اشكاني- ساساني وصدها ها اثرديگر زينت بخش دشت سيستان است.
اهميت گردشگري
ضرب المثلي سيستاني مي گويد جهان گشتن بهتر از جهان خوردن است.
اين گفته پير قديم ريشه در فرهنگ اسلامي و كلام وحي دارد كه به گردش در زمين ومطالعه قانونمنديهاي خداوندي توصيه كرده است. يكي از عوامل مهم رونق وشكوفايي علوم در قرون اول و ميانه اسلامي وظهور انديشمندان مسلمان ايراني در جهان اسلام تاثير عيني واجتماعي همين بنيادهاي اعتقاديست. فهم اينكه خداوند رب العالمين است و تمامي انسانهارا از يك زن ومرد افريده وسپس براي معارفه وشناخت انها را قبيله قبيله وشعبه شعبه ساخته وتنها علت برتري را نزد خداوند تقوي دانسته(8)جز از را سيردر زمين ومطالعه در زندگي انسانها ؛ طبيعت و تاريخ امكان پذير نيست. انديشه هاي جهان شمول اسلامي انسانها را به طور عام به گردش در زمين وشناخت شواهد خلقت وقانونمنديهاي هستي فراخوانده وحتي براي انسانهايي كه گرفتار تنگناهاي معيشتي و فرهنگي ويا سياسي شده اند مهاجرت را نوعي حركت به سوي كمال دانسته است.
جهانگردي در جهان امروز
روند پرشتاب تحولات ساختاري در زندگي بشر امروز وقرار گرفتن انسان در تنگناهاي بي احساس وبي روح مصنوعات صنعتي والكترونيكي نياز وگرايش وي را به بازگشت به شاخصه هاي فطري و محيطهاي فرهنگي وطبيعي بسيار افزايش داده است. گرايش عمومي بشري به محيط هاي اصيل وطبيعي با توجه به روند رو به رشد جمعيت و محدوديت اين منابع به گونه ايست كه از ديدگاهكارشناسان وصاحب نظران در اينده نزديك صنعت جهانگردي حرف نخستدر اقتصاد جهاني خواهد بود واين درحاليست كه كشور ما در رديف ده كشور برتر دنيا از منظر دارا بودن اثار طبيعي وفرهنگي مي باشد(9)
اثرگذاريهاي جهانگردي با نگاه موافق
الف: تاثيرات فرهنگي:
1-معرفي شاخصه هاي فرهنگ وتمدن ايرانی-اسلامي
2- ايجاد معرفت جهاني نسبت به پيشينه هاي غني ايراني واسلامي.
3- تقويت بنيادهاي همگرايي ملي واشنايي مناطق مختلف ايران با پيوندهاي مشترك .
4- برقراري ارتباط نزديك با الگوهاي فرهنگي ملل ديگر با نگاه ارتقا توانمنديهاي ملي در مبحث گفتگوي تمدنها.
5- تحريك غرور ملي براي تحكيم بنيادهاي هويت ملي وپاسداري از ارزشهاي زنده اجتماعي&nbsbr; درارتباط با مظاهرفرهنگي ملل ديگر.
6-چالش مثبت متوليان نهادهاي فرهنگي ومذهبي وانديشمندان اين حوزه ها براي تحريك غرور ملي وتقويت سرانه اگاهي هاي اجتماعي نسبت به شاخصه هاي فرهنگ ايراني واسلامي
7- ايجاد انگيزه هاي عيني براي حفاظت جدي از ميراث فرهنگي وطبيعي .
8-اماده سازي بستر پايدار براي صلح جهاني.
ب- اثرگذاريهاي اقتصادي
1-پيدايي منابع جديد درامد زا وضرورت برنامه ريزي در حوزه هاي مديريت كلان ملي.
2- بروز تعامل گسترده در ساختارهاي اقتصادي – اجتماعي وفرهنگي وسنتز ساختارهاي نو.
3-ايجاد زمينه هاي تازه براي جذب سرمايه هاي ملي وبين المللي در فرايند برنامه ريزي توسعه پايدار.
4-بازنگري بانگاه راهبردي به وضعيت موجود امكانات زير بنايي(تربيت مديريت وكادر فني گردشگري؛ راهها؛ هتل ها؛ برق؛ مخابرات و..) وامكانات خدماتي(حمل ونقل؛ راهنمايي در منطقه؛ ساماندهي محوطه ها مورد بازديد؛ووو)
5-فعال شدن صنايع دستي وسنتي منطقه.
6-ارتقا مناسبات بهداشتي؛ خدماتي؛ اقامتي؛ مخابرات؛و.. با سطح استانداردهاي جهاني.
7 – ايجاد اشتغال دربخشهاي مختلف خدماتي،
8- ايجاد زمينه هاي نو تازه براي جذب سرمايه هاي ملي وبين المللي .
رويكردهاي بنيادين در ارايه برنامه گردشگري
تقاضاي روز افزون جهاني براي بازديد از اثار طبيعي وفرهنگي ووجود منابع مهم وقابل عرضه در كشور مان نياز جدي را براي مطالعه وشناخت كارشناسي سازوكارهاي موجود گردشگري در جهان براي اتخاذ مواضع اصولي وكاربردي ضرورت بخشيده است.
در ارايه برنامه راهبرد اصلي رسيدن به توسعه پايدار وبالا بردن توان بهره گيري طولاني مدت از منابع گردشگري است. اين برنامه هرچند افقهاي دور را مدنظر خواهد گرفت ولي در عمل داراي اثر گذاريهاي بسيار پيچيده در ساختارهاي اجتماعي-اقتصادي وفرهنگي ملي ومنطقه اي خواهدبود اين اثرگذاري ضرورت ارايه برنامه هاي كارشناسي شده در سطح ملي ومنطقه اي را طلب مي نمايد:
رويكرداول
ارايه تعريف شفاف وقابل فهم از جايگاه گردشگري سيستان در برنامه كلان توسعه منطقه وارتباط وپيوند ان با طرحهاي اقتصادي –تجاري بزرگ منطقه.
با توجه به پيچيدگيها وتاثيرگذاريهاي ساختاري صنعت گردشگري و نياز جدي اين طرح به تاسيسات زيربنايي ؛ خدماتي وفرهنگي ضرورت دارد براي جلوگيري از اتلاف وقت وسرمايه هاي ملي در تعريف برنامه راهبردي منطقه امكان بهره گيري از تمامي استعدادها در اينده ديده شود. بويژه اينكه در طرح تجاري بزرگ ديده شده براي منطقه بايد ياد اور شد كه از راهيكه تجار بزرگ بين المللي بگذرند گردشگر نيز خواهد گذشت بنابراين ضروريست در جانمايي وپيشنهاد ايجادتا سيسات زيربنايي توانايي هاي فرهنگي وطبيعي سيستان ديده شود. ص7
2-يررسي وشناسايي دقيق دشت سيستان براي جانمايي توانمنديها وجاذبه هاي طبيعي وفرهنگي منطقه در قالب يك نقشه جغرافيايي و تهيه كتاب راهنما.
دراين طرح تمامي اثار منطقه با دستگاه موقعييت سنج جغرافيايي كدگزاري مي شود تمامي شاخصه هاي موردنياز براي برنامه ريزي ازقيبل/فاصله انها از راههاي اصلي؛ امكانات مخابراتي؛ برق واب و…
3-تعريف ويا تدوين قوانين روشن وشفاف در خصوص گردشگري منطقه درسطح كلان ملي /دولت-مجلس/
4- تعريف قانونمنداز شرايط سرمايه گذاري در صنعت گردشگري منطقه در سطح ملي وامكان جذب سرمايه هاي بين المللي.
5-تدوين قوانين محكم براي حفاظت از اثار تعريف شده طبيعي وفرهنگي منطقه به عنوان يك منبع مورد نياز جامعه جهاني با تاثيرات سود اور اقتصادي در دراز مدت وبراي نسلهاي اينده.
رويكرد دوم
جهت گيري كلان مديريتي در ارايه برنامه براي اماده سازي بستر نيازهاي ساختاري وزيربنايي صنعت گردشگري در منطقه:
دانشگاه زابل درتداوم اثر گذاريهاي بنيادين در ساختارهاي اقتصادي واجتماعي منطقه به دليل جهت گيريهاي مديريتي فراگير در فرايند توسعه پايدار ضرورتا درشكل گيري و برنامه ريزيهاي كلان صنعت توريسم بايد نقش ويژه اي را ايفانمايد.برنامه ريزي براي تعريف اين نقش در دانشگاه پيشنياز تمامي طرحهاي زيربنايي ديگر مي باشد بدين معناكه در برنامه ريزي كلان وبلندمدت براي تقويت ساختار اقتصادملي از درامدهاي صنعت توريسم ما نيازمند نگاه دقيق وكارشناسي شده به مقوله اي بسيا ر پيچيده هستيم كه داراي تاثيرگذاري وتعامل بسيار شديد با شاخصه هاي اقتصادي- اجتماعي وفرهنگي در حوزه ملي ومنطقه اي خواهد بود.
فرايند روبه رشد صنعت گردشگري در سطح جهاني نيازمند گروه كارشناسي ويژه وتربيت نيرو ي ماهر در حوزه هاي مديرت؛ كنترل؛ بازاريابي؛ تبليغات؛ارايه خدمات و…دارد.موارد ذيل براي نقش كاربردي دانشكاه مي تواند پيشنهادگردد:
1-1- مطالعه وپژوهش در ساختارهاي جهاني صنعت گردشكري و ارايه تاثيرگذاريهاي
مثبت ومنفي ان براي مديرت كلان.
1-2- تربيت نيروهاي كارشناس در حوزه هاي مديريت؛ كنترل؛ بازارياب؛ تبليغات و..
1-3- انتقال تجربيات كشورهاي موفق در قالب همايش ؛ سخنراني؛ اعزام كارشناس و..
1-4- شناسايي ومعرفي جاذبه هاي فرهنگي وطبيعي منطقه باكمك گروهاي علمي باستان شناسي؛ هنر ؛ تاريخ وادبيات؛ محيط زيست ومنابع طبيعي و..
1-5- مطالعه ويژه در اثرات مخرب توريسم وارايه راه كارهاي علمي به نهادهاي اجرايي
2-ساماندهي وسرمايه گذاري در رسيدن به استانداردهاي جهاني در صنعت حمل و نقل درمنطقه.
3-سرمايه گذاري دولتي ويا خصوصي براي ساخت هتل واقامتگاههاي مناسب.
4-شناسايي محوطه هاي فرهنگي وطبيعي ويا جاذبه هاي ديگر/عشايري؛ روستايي؛ شهري/ براي ايجاد راه دسترسي مناسب.
5-برنامه ريزي براي دسترسي به تجهيز منطقه واقامتگاههاي طراحي شده به فن اوريهاي جديد مخابراتي وماهواره اي. ص10
6- تعريف و ارايه تسهيلات به سرمايه گذاران در اين بخش.
7-شناسايي ومعرفي جاذبه در سطح ملي وبين المللي .
8-تدوين برنامه براي ازبين بردن چالشهاي احتمالي؛شفاف سازي اهداف براي مجريان طرح؛استفاده چند منظوره از تاسيسات زيربنايي و…
رويكرد سوم
تعريف سازوكار خدماتي در منطقه:
1-ايجاد مناسبات ويژه ونزديك به استانداردهاي جهاني براي سرويس دهي مناسب به گردشگر ايراني وخارجي.
2-فعال نمودن موسسه هاي گردشگري در منطقه.
3-استفاده اجباري از نيروهاي اموزش ديده در بخش خدمات/هتلها؛دفاتر فروش؛حمل ونقل؛ راهنماي منطقه و../
4-تعريف تسهيلات گمركي براي گردشگران.
5-حضور كارشناسان ميراث فرهنگي در مبادي ورود وخروج براي تسهيل در امر شناخت اشيا ممنوع الخروج.
6-اماده سازي زمينه هاي رواني پذيرش گردشگر ايراني وخارجي توسط متوليان فرهنگي ومذهبي جامعه. ص11
7-…
شاخصه هاي گردشگري منطقه سيستان
جاذبه هاي طبيعي
1-1-مجتمع بقيه الله الاعظم چاه نيمه؛ سجاده نماز نيايشگرانيست كه با روح سبزهستي پيوندي جاويد يافته و هم اهنگ با نواهاي حياتبخش نواخته شده از مشيت الهي در پهنه گيتي گامهاي ماندگار از خود بيادگار مي گذارند.اراده هاي بلندي كه جانشين خدا در زمين اند وبه انسان و زمين مرده حيات معقول مي بخشند ومشعل دانايي وتوانايي فرزندان پاك سرشت پرورده در دامان مادران ايران زمين را در گذرگاه ابديت دست به دست مي كنند.
چاه نيمه تجسم عيني اراده ايست كه با روح خردمند وافرينشگر هستي پيوند يافته و جهت گيري سبزو روشني از الگوهاي برنامه ريزي؛ خدمت؛ خستگي ناپذيري وتلاش براي تمامي ديدگاهاي موافق با توسعه منطقه است. چاه نيمه يكي از جاذبه هاي منطقه است كه ضرورتا در فرايندبرنامه نويسي گردشگري جايگاه واقعي اش بايد ديده شود.
1-2- درياچه هامون
با شكوه و فر هست شده از مشيت اهورامزدا خداوندخردودانايي با رسالتي اساطيري در بهروزي ورستگاري ايرانيان در فرجام گيتي است.
درياچه هامون وكوه خواجه از سه منظر متنوع با هدف واحدگردشگري منطقه پيوند مي يابد:
الف: از منظر جاذبه هاي زيست محيطي واقتصاد معيشتي عشاير وصيادان منطقه.اين درياچه بزرگترين تالاب اب شيرين در خاورميانه است كه از وسعت تقريبي ششصدهزار هكتاري ان چهارصد هزار هكتار در خاك ايران قرار مي گيرد وبا نگاه توسعه وتثبيت اب در ان زمينه منحصر بفردي از توانمنديهاي طبيعي فرهنگي؛ ورزشي فراهم مي شود.
ب: از نگاه اثار تاريخي منحصربفرد از دوران اشكاني-ساساني
پ: از ديدگاه مذهبي با ارايه برنامه مطالعه شده براي تحريك انگيزه هاي مذهبي مسلمانان:؛ مسحيان وبويژه زرتشتيان براي ملاقات در ياچه هامون وكوه خواجه.
3 – بادهاي 120 روزه
4- بيابان وكوير؛ در ايستگاه تفريحي شهر سوخته با اماده سازي گروهاي شتري علاوه بر شتر سواري وبيابانگردي با همين تور اثار تاريخي منطقه حوض دار تا رام رود رامي توان بازديد كرد.
جاذبه هاي روستايي:
با عنايت به پيشينه هاي تمدني ريشه دار سيستان وتوالي تاريخي انها از شهر سوخته تا به امروزوزنده بودن بافت اجتماعي –اقتصادي ومعماري اين روستاها از نگاه گردشگري وتقويت بنيه هاي اقتصادمعيشتي مي توان برنامه ريزي كرد:
1-2-شناسايي وساماندهي چندروستا مانند دولت اباد؛ سه&nbsbr;كوهه؛ خمك؛ گوري؛ قلعه نوو..ارايه خدمات رفاهي و اقامتي به توريست علاقه مند به
ساختار اقتصادي واجتماعي زنده روستا.
2-2-نگهداري بافت معماري سنتي وترغيب مردم در استفاده از لباسهاي سنتي در اين روستاها.
3-2-تشكيل خانه هاي گردشگري در هر روستا براي دادن اموزش ؛ كنترل فضاهاي اقامتي روستايي ؛ رسيدگي به مشكلات احتمالي و..
4-2-فعال كردن صنايع دستي روستايي وبازار فروش محصولات.
5-2-تعريف مناسبات كدخدا منشي در هر روستا براي
بازديدگردشگر واشنايي با شيوه هاي حل اختلاف ورسيدگي به مشكلات مردمي
6-2- امادگي براي برگزاري جشنهاي سنتي مثل عروسي؛ رقص چوب وشمشيرو.
3-جاذبه هاي زندگي عشايري( )
بافت زنده واجتماعي عشايركوچرو ومناسبات اقتصاد معيشتي؛ اداب ورسوم و.. براي انسانهاي جوامع صنعتي ومحاصره شده در امواج عصر ارتباطات نوعي ارتباط با شاخصه هاي اصيل زندگي بشري و لمس واحساس پيوندهاي طبيعي ودست نخورده ايست كه در مناسبات
بغرنج وپيچيده صنعت والكترونيك مجالي براي انديشيدن&nbsbr;به انها نيست واين مي تواند به عنوان يك جاذبه در فهرست برنامه هاي بزرگ گردشگري لحاظ شود.
هرچند در ديدگاههاي اجرايي واداري موجود در منطقه براي سرويس دهي منظم بهداشتي ؛ اموزشي؛ مخابرات و… هدف اسكان ويكجا نشيني عشاير تعريف شده ولي ديدگاه اين مقاله به دلايل ذيل مخالف هدف فوق مي باشد:
-در طرح اسكان يك چرخه اقتصادي طبيعي كه ريشه در تكاپوهاي مثبت زندگي بشري دارد غيرطبيعي حذف مي شود.
-جايگاه تاريخي عشاير حداقل از منظر اقتصادي هميشه به عنوان يك جامعه مولد وخودكفا مطرح بوده و در چرخه مناسبات اقتصادي ملي داراي تراز مثبت وتاثيرگذاري بوده است كه با طرح استقرار اين چرخه طبيعي حذف ويا حداقل از بازدهي اصلي خويش مي افتد
-در طرح اسكان به دليل قرارگرفتن اجباري دريك قالب مصنوعي دچار بحران هويت به دليل تغيير ساختارهاي اجتماعي وگرفتار ناهنجاريهاي رفتاري به دليل ازهم گسختگي اقتصادمعيشتي خواهند گرديد كه براي كنترل انها هزينه هاي زيادي بايد صرف گردد.
– بسياري از سنت هاي ريشه دارزندگي عشايري نابود خواهد گرديد.
پيشنهاد مي گردد:
– برنامه ريزي كلا ن براي حفظ يك چرخه ريشه دار با ساختارهاي اقتصادي اجتماعي مولد وخودجوش ويا حداقل براي حفاظت بخشهايي ازان لحاظ شود.
براي تقويت بنيه هاي اقتصاد معيشتي عشاير چرخه زندگي انها با چرخه هاي بزرگ اقتصادي و گردشگري منطقه پيوند زده شود. براي اين منظور در گام نخست مشكلات عشاير منطقه در چرخه طبيعي ان حل و فصل شود.
ساماندهي زندگي عشاير در طبيعت به گونه اي انجام شود كه بدون برهم خوردن نظم طبيعي ان براي گردشگر قابل بازديد باشد.
امكان ارايه خدمات و استقرار وپذيرايي از گردشگر در جامعه عشايري ايجادشود0
بازار عرضه محصولات وتوليدات صنايع دستي به گردشگر ديده واجرا شود.
هرسال جشنواره عشايرمنطقه با كمك نهادهاي فرهنگي براي معرفي محصولات اقتصادي وايجاد ارتباط فرهنگي برگزار گردد.
در خصوص ارتباط جوامع شهري باعشاير از طريق رسانه ها ونهادهاي فرهنگي برنامه ريزي شود.
4-جاذبه هاي تجاري
برمبناي متون تاريخي اقتصاد سيستان داراي دوشاخصه اصلی بوده است يكي از شاخصه هاي تاريخي اقتصاد سيستان علاوه بر كشاورزي ودامداري گذر راه هاي تجاري بوده كه به نقل كتاب تاريخ سيستان زنگ كاروانها مدام به گوش مي رسيد يك شاخه از راه ابريشم وراه ادويه از سيستان مي گذشته است.ويژگي تاريخي تجارت در سيستان هرچند با مرزبنديهاي استعماري در منطقه اسيب ديد ولي شواهد عيني وورود مداوم كالا ها تجاري بيانگر تداوم جايگاه تاريخي راه هاي تجار ي سيستان است كه نسبت به زمان براي تقويت بنيه هاي اقتصادملي بايد ساماندهي وقانونمند شود.
طرح منطقه ويژه تجاري زابل بدون ترديد در فرايند توسعه منطقه تاثير عميقي برجاي خواهد گذاشت بنابرايت شايسته است كه در تمامي طرحهاي بزرگ منطقه ديدگاه برنامه ريزي با نگاه توسعه پايدار و لحاظ تمامي منابع وتوانمنديها براي بهر گيري دراز مدت واصولي همسو شود :
1-4- شناسايي حلقه هاي مشترك تجارت وبازرگاني و صنعت گردشگري براي ارايه برنامه تلفيقي ومشترك در توسعه بلند مدت منطقه.
2-4-تشويق سرمايه گذاري در بخشهاي مختلف زيربنايي وخدمات رساني با برنامه سرويس دهي چند جانبه به بازرگان وگردشگر .
3-4-هدايت اقامتگاها و ايستگاهاي بين راهي براي استقرار در محوطه هايي مانند شهرسوخته با رعايت استانداردها وكاربري توامان براي گردشگر وبازرگان.
4-4-تعريف برنامه براي اوقات فراغت بازرگانان.
5-5- جاذبه هاي فرهنگي نهفته:
1-5-طراحي واجراي پارك اساطيرملي با ساخت تنديسهايي از قهرمانان شاهنامه و نقاشيهاي رويدادهاي اسطوره اي با معرفي فارسي- انگليسي
2-5-اجراي پارك مشاهيرسيستان با ساخت تنديس ومعرفي دو زبانه .
3-5- معرفي ونمايش برخي از شاخصه هاي فرهنگي وعلمي منطقه درقالب ما كت مانند اسياهاي بادي؛
اسيابها؛ اطرلاب زورقي ابوسعيدسجزي؛ خارخانه ها؛ شاخصه هاي معماري؛ گربه روها ؛شبكه هاي ابرساني
و..
4-5- ايجاد جاذبه براي سيستانيهاي مهاجر به خراسان وشمال كشور براي بازديد از منطقه.
5-5- ساماندهي كوه خواجه ودرياچه هامون براي جذب جامعه زرتشتيان جهاني از منظر بازديد وحتي سرمايه گذاري .
6-5- احيا بخشهايي از محوطه هاي باستاني مطرح مانند شهر سوخته وايجاد موزه باز صحرايي واحيا چرخه هايي از زندگي اجتماعي ويااقتصاد معيشتي و صنعتي انها براي بالا بردن سطح جاذبه هاي گردشگري در منطقه.
7-5- احيا صنايع سنتي شناخته شده از دوران باستان تا &nbsbr; معاصر در يك محوطه وارايه محصولات توليدشده.
6- جاذبه هاي شهري
1-6- ساماندهي بازار زابل از منظر امنيت ؛ نظم در سرويس دهي؛ بهداشت؛ حضور راهنماي مسلط به زبان خارجي
2-6- تعريف تسهيلات براي گردشگرو مهمانان.
7- جاذبه هاي باستاني وتاريخي
از منظر باستانشناسي و محوطه هاي تاريخي دشت سيستان ايران به طو رخاص دربردارنده اثاري از ادوار مختلف شناخته شده است كه هر كدام در نوع خود در سطح فلات ايران يگانه اند وبدون سرمايه گذاري وحتي بصورت بكر ودست نخورده از منظر فرهنگي وپژوهشگري در سطح بين المللي وملي علاقه مندان زيادي رابه خود اختصاص داده است&nbsbr;&nbsbr;
منابع
1-سجادي0سيدمنصور/باستانشناسي وتاريخ بلوچستان/ نشرميراث فرهنگي/ تهران/ 1374
2و3و4و5-باسورث. ادموندكليفورد/ تاريخ سيستان از امدن تازيان تا برامدن دولت صفاريان/ترجمه حسن انوشه/نشرامير كبير/ تهران/ 1377
6-نيولي. گراردو/ زمان وزادگاه زرتشت/ ترجمه سيد منصور سيد سجادي/انتشارات اگاه/ تهران/ 1381
7-صفا. ذبيح الله/ تاريخ ادبيات در ايران/ انتشارات فردوس/ تهران/ 1371/جلد3
8-قران مجيد
9- قهرماني. حسين/ دانشگاه ونقش ان در توسعه صنعت جهانگردي/ ماهنامه جهانگرد/شماره 13/اسفند 77
منبع: پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری شهر سوخته
