معرفی ساختار درونی و بخش های داخلی قلعه بمپور
موقعیت جغرافیایى: شهرستان ایرانشهر - بخش بمپور – شمال غرب شهر بمپور-25کیلومتری غرب ایرانشهر
قدمت این قلعه به استنادبرخی منابع تاریخی به دوران ساسانیان می رسد وامروزه درردیف آثارتاریخی ایران به ثبت رسیده است.
خصوصیات معمارى: مصالح بكار رفته در این قلعه خشتخام و گل رس بوده كه برروى یك تپه مصنوعى احداث شده است دیوارهاى غربى و شرقى در هر رأس داراى برجهاى استوانهاى مىباشند. از چهار برجك دیدهبانى تنها دو برجك آن به ارتفاع 2 متر باقى ماندهاند. در داخل قلعه یك ردیف از اتاقهاى چسبیده به دیوار قلعه براى امور مختلف در نظر گرفته شدهاند. یك حلقه چاه نیز در درون قلعه وجود دارد ارتفاع تپه مصنوعى كه قلعه روى آن قرار گرفته 80 متر است.
قدمت این قلعه به استنادبرخی منابع تاریخی به دوران ساسانیان می رسد وامروزه درردیف آثارتاریخی ایران به ثبت رسیده است.
خصوصیات معمارى: مصالح بكار رفته در این قلعه خشتخام و گل رس بوده كه برروى یك تپه مصنوعى احداث شده است دیوارهاى غربى و شرقى در هر رأس داراى برجهاى استوانهاى مىباشند. از چهار برجك دیدهبانى تنها دو برجك آن به ارتفاع 2 متر باقى ماندهاند. در داخل قلعه یك ردیف از اتاقهاى چسبیده به دیوار قلعه براى امور مختلف در نظر گرفته شدهاند. یك حلقه چاه نیز در درون قلعه وجود دارد ارتفاع تپه مصنوعى كه قلعه روى آن قرار گرفته 80 متر است.
قلعه از سه قسمت تشكیل شده است: 1- قسمت انتهایى كه از دیوارهاى اصلى و دربهاى ورودى و خروجى و چند عدد برج و بارو براى حفاظت قلعه تشكیل شده است.2- قسمت وسط كه محل خانههاى مسكونى بوده و داراى برج و بارو نیز بوده است.3- قسمت فوقانى كه ویژه فرماندهان و حاكم قلعه بوده و بیشترین نقش دیدهبانى از برج و باروهاى این قسمت به دلیل ارتفاع زیاد صورت مىگرفته است. در محوطه قسمت فوقانى چاهى عمیق دیده مىشود كه اكنون پس از گذشت چندین سال پر نشده است. در گذشته در داخل چاه یك محوطه سنگ فرش بوده كه داراى سوراخى براى عبور نیروهاى قلعه در هنگام محاصره قلعه توسط دشمنان به خارج بوده است كه در حال حاضر بعلت حركت شنهاى روان و گذشت زمان مسدود شده، اما چاه به قوت خود باقى است. دیوارهاى شرقى و غربى آن داراى فاصله زیادى از هم مىباشند و در سمت جنوب به یكدیگر نزدیكتر هستند و ضلع جنوبى در واقع كوچكترین ضلع قلعه است. هر طرف داراى برجى استوانهاى بوده كه روى هم ده برج بودهاند. بزرگترین برج قطرش به هشت قدم مىرسد و توپ در این مكان قرار داشته است. دیوار اصلى همه اطاقها را در بر گرفته است. در صحن حیاط جنوبى یك ردیف اطاق و بالاتر از دیوار خراب شده، چندین اطاق وجود دارد. در قسمت بالا كه ارگ نامیده می شود چندین اطاق بصورت ردیفى در كنار یكدیگر قرار دارند و با پنجره هایى به خارج احاطه دارند.
قلعه بمپور از نظر ارتفاع به دو قسمت تقسیم می شود:1- صحن پایین كه محل درب ورودى است و در جانب شرقى قرار دارد و چندین برج آن را دربر گرفته اند. در جنب درب ورودى چندین اطاق جلب نظر مىكنند. داخل صحن پایین یك محوطه زیرزمینى دیده مىشود كه دهانهاش شبیه به چاه است كه احتمالاً از راه این چاه كه به بیرون وصل بوده در مواقع ضرورى استفاده می كرده اند.
2- قسمت فوقانى قلعه كه محل زندگى حاكم، فرماندهان و مقربان بوده است كه از صحن پایین بلندتر بوده و دیدهبانى از این نقطه بر روى یك برج گرد صورت مىگرفته است این قسمت بر تمام اطراف اشراف دارد.دیوارهاو برجها داراى سوراخهایى بوده اند كه از این محلها به سمت دشمن تیراندازى می كرده اند.
2- قسمت فوقانى قلعه كه محل زندگى حاكم، فرماندهان و مقربان بوده است كه از صحن پایین بلندتر بوده و دیدهبانى از این نقطه بر روى یك برج گرد صورت مىگرفته است این قسمت بر تمام اطراف اشراف دارد.دیوارهاو برجها داراى سوراخهایى بوده اند كه از این محلها به سمت دشمن تیراندازى می كرده اند.
مشخصات و خصوصیات معماری قلعه باستانی بمپور
قلعه به صورت دو تکه ساخته شده و از نظر ارتفاع، این 2 بخش با هم یک‌سان نیستند. صحن پایین که در ورودی در دیواره شرقی آن قرار گرفته و برج‌هایی چند نیز آن را احاطه کرده‌اند. علاوه بر این، اصطبل اسب‌ها و یک نقب برای فرار از محاصره به هنگام تسخیر احتمالی قلعه نیز وجود داشته است. قسمت فوقانی قلعه ارگ و حاکم‌نشین بوده است. بلندی تپه از صحن پایین بیشتر بوده به حدی که نفوذ به داخل ارگ برای مهاجمان به علت بلندی و شیب تند تپه، کار ساده‌ای نبوده است. هم‌چنین در دیواره اطراف قلعه 10 برج دفاعی قرار داشته است.
خصوصیات معمارى:
مصالح به كار رفته در این قلعه خشتخام و گل رس بوده كه بر روى یك تپه مصنوعى احداث شده است. دیوارهاى غربى و شرقى در هر رأس داراى برجهاى استوانهاى مىباشند.
از چهار برجك دیدهبانى تنها دو برجك آن به ارتفاع 2 متر باقى ماندهاند. در داخل قلعه یك ردیف از اتاقهاى چسبیده به دیوار قلعه براى امور مختلف در نظر گرفته شدهاند. یك حلقه چاه نیز در درون قلعه وجود دارد. ارتفاع تپه مصنوعى كه قلعه روى آن قرار گرفته 80 متر است.
قلعه از سه قسمت تشكیل شده است:
1- قسمت انتهایى كه از دیوارهاى اصلى و دربهاى ورودى و خروجى و چند عدد برج و بارو براى حفاظت قلعه تشكیل شده است.
2- قسمت وسط كه محل خانههاى مسكونى بوده و داراى برج و بارو نیز بوده است.
3- قسمت فوقانى كه ویژه فرماندهان و حاكم قلعه بوده و بیشترین نقش دیدهبانى از برج و باروهاى این قسمت به دلیل ارتفاع زیاد صورت مىگرفته است.
در محوطه قسمت فوقانى چاهى عمیق دیده مىشود كه اكنون پس از گذشت چندین سال پر نشده است. در گذشته در داخل چاه یك محوطه سنگ فرش بوده كه داراى سوراخى براى عبور نیروهاى قلعه در هنگام محاصره قلعه توسط دشمنان به خارج بوده است كه در حال حاضر به علت حركت شنهاى روان و گذشت زمان مسدود شده، اما چاه به قوت خود باقى است.
دیوارهاى شرقى و غربى آن داراى فاصله زیادى از هم مىباشند و در سمت جنوب به یكدیگر نزدیكتر هستند و ضلع جنوبى در واقع كوچكترین ضلع قلعه است. هر طرف داراى برجى استوانهاى بوده كه روى هم ده برج بودهاند. بزرگترین برج قطرش به هشت قدم مىرسد و توپ در این مكان قرار داشته است.
دیوار اصلى همه اتاق‌ها را در بر گرفته است. در صحن حیاط جنوبى یك ردیف اتاق و بالاتر از دیوار خراب شده، چندین اتاق وجود دارد. در قسمت بالا كه ارگ نامیده مىشود چندین اتاق به صورت ردیفى در كنار یكدیگر قرار دارند و با پنجره هایى به خارج احاطه دارند.
قلعه بمپور، قلعه‌ای كه در برابر عظمت و تسخیر ناپذیری‌اش تمام لشكركشان دست كم یك بار مزه تلخ شكست را پای آن چشیدند و روزگاری هر گوشه‌اش از آن عظمتی داشته كه بیانگر یادگار ساسانیان است، امروز عظمتش فرو ریخته و خفته در بوته فراموشی هر ساله در اثر آب، شستگی و باد به ریگ‌های روان صحرا می پیوندد. اما عظمت گذشته‌اش از دور، چشمان هر بیننده علاقمند به هویت و میراث گذشتگان را به خود جلب می كند.
خصوصیات قلعه بمپورمصالح به كار رفته در این قلعه خشتخام و گل رس بوده كه بر روى یك تپه مصنوعى احداث شده است. دیوارهاى غربى و شرقى در هر رأس داراى برجهاى استوانهاى مىباشند.
از چهار برجك دیدهبانى تنها دو برجك آن به ارتفاع 2 متر باقى ماندهاند. در داخل قلعه یك ردیف از اتاقهاى چسبیده به دیوار قلعه براى امور مختلف در نظر گرفته شدهاند. یك حلقه چاه نیز در درون قلعه وجود دارد. ارتفاع تپه مصنوعى كه قلعه روى آن قرار گرفته 80 متر است.
قلعه از سه قسمت تشكیل شده است:
1- قسمت انتهایى كه از دیوارهاى اصلى و دربهاى ورودى و خروجى و چند عدد برج و بارو براى حفاظت قلعه تشكیل شده است.
2- قسمت وسط كه محل خانههاى مسكونى بوده و داراى برج و بارو نیز بوده است.
3- قسمت فوقانى كه ویژه فرماندهان و حاكم قلعه بوده و بیشترین نقش دیدهبانى از برج و باروهاى این قسمت به دلیل ارتفاع زیاد صورت مىگرفته است.
در محوطه قسمت فوقانى چاهى عمیق دیده مىشود كه اكنون پس از گذشت چندین سال پر نشده است. در گذشته در داخل چاه یك محوطه سنگ فرش بوده كه داراى سوراخى براى عبور نیروهاى قلعه در هنگام محاصره قلعه توسط دشمنان به خارج بوده است كه در حال حاضر به علت حركت شنهاى روان و گذشت زمان مسدود شده، اما چاه به قوت خود باقى است.
دیوارهاى شرقى و غربى آن داراى فاصله زیادى از هم مىباشند و در سمت جنوب به یكدیگر نزدیكتر هستند و ضلع جنوبى در واقع كوچكترین ضلع قلعه است. هر طرف داراى برجى استوانهاى بوده كه روى هم ده برج بودهاند. بزرگترین برج قطرش به هشت قدم مىرسد و توپ در این مكان قرار داشته است.
دیوار اصلى همه اتاق‌ها را در بر گرفته است. در صحن حیاط جنوبى یك ردیف اتاق و بالاتر از دیوار خراب شده، چندین اتاق وجود دارد. در قسمت بالا كه ارگ نامیده مىشود چندین اتاق به صورت ردیفى در كنار یكدیگر قرار دارند و با پنجره هایى به خارج احاطه دارند.
قلعه بمپور، قلعه‌ای كه در برابر عظمت و تسخیر ناپذیری‌اش تمام لشكركشان دست كم یك بار مزه تلخ شكست را پای آن چشیدند و روزگاری هر گوشه‌اش از آن عظمتی داشته كه بیانگر یادگار ساسانیان است، امروز عظمتش فرو ریخته و خفته در بوته فراموشی هر ساله در اثر آب، شستگی و باد به ریگ‌های روان صحرا می پیوندد. اما عظمت گذشته‌اش از دور، چشمان هر بیننده علاقمند به هویت و میراث گذشتگان را به خود جلب می كند.
این قلعه از نظر نظامی، اهمیت قابل توجهی داشته و به مناسبت محل استراتژیک خود می‌توانست در مقابل هجوم بزرگترین قشون‌های نظامی نیز مقاومت کند. بنابراین، مشخص است که استقرار قلعه در بالای تپه، بر حسب تصادف انتخاب نشده، زیرا این تپه به گونه‌ای به اطراف مشرف شده که محال است یک مهاجم دور از چشم نگهبانان به قلعه بمپور نزدیک شود. به همین دلیل به نظر می‌آید قلعه بمپور یکی از قلاع نظامی و مهم آسیا و خاورمیانه به حساب می‌آمده است.
این قلعه علاوه بر موقعیت استراتژیکی، تنها حدود 2 کیلومتر با رودخانه فاصله دارد که از این نظر نیز موقعیت جالب توجهی دارد. قلعه بمپور در گذشته بلوچستان همواره استوارترین پناهگاه به شمار می‌آمده است. به همین دلیل، بارها در زمان‌های مختلف و به‌خصوص در دوره قاجاریه محاصره و به توپ بسته شد. درسال 1257 و با شورش آقاخان محلاتی و حمایت محمدعلی‌خان (حاکم بمپور) حبیب الله خان شاهسون ، امیر توپخانه ارتش قاجار، به این قلعه یورش برد. در این دوره ، قلعه صدمات جدی دید؛ اما کاملا ویران نشد و قابل سکونت بود. در سال 1307هجری شمسی یک نیروی نظامی به سرکردگی سرتیپ امان الله جهانبانی قلعه را به توپ بست و بدین ترتیب ، یک قلعه تاریخی به ویرانه ای بدل شد
این قلعه علاوه بر موقعیت استراتژیکی، تنها حدود 2 کیلومتر با رودخانه فاصله دارد که از این نظر نیز موقعیت جالب توجهی دارد. قلعه بمپور در گذشته بلوچستان همواره استوارترین پناهگاه به شمار می‌آمده است. به همین دلیل، بارها در زمان‌های مختلف و به‌خصوص در دوره قاجاریه محاصره و به توپ بسته شد. درسال 1257 و با شورش آقاخان محلاتی و حمایت محمدعلی‌خان (حاکم بمپور) حبیب الله خان شاهسون ، امیر توپخانه ارتش قاجار، به این قلعه یورش برد. در این دوره ، قلعه صدمات جدی دید؛ اما کاملا ویران نشد و قابل سکونت بود. در سال 1307هجری شمسی یک نیروی نظامی به سرکردگی سرتیپ امان الله جهانبانی قلعه را به توپ بست و بدین ترتیب ، یک قلعه تاریخی به ویرانه ای بدل شد
منبع عکس : قلعه باستانی بمپور و سایت مردم شناسی - عكاس آتوسا تقوی
منبع متن : سایت قلعه باستانی بمپور - سایت معماری قلعه های کویری ایران