سرمایه های فرهنگی شهرستان سراوان عبدالسلام بزرگ زاده

[salam]

سرمایه های یک جامعه عبارتند از:
1-سرمایه طبیعی 2-سرمایه مالی ومادی 3-سرمایه انسانی 4-سرمایه اجتماعی 5- سرمایه فرهنگی
بهره گیری مناسب از سرمایه ها ومدیریت بهینه برای بکارگیری سرمایه هایی که منجر به تولید بیشتر می گردد در واقع هنر استفاده حداکثری از منابع محدود به منظور افزایش روز افزون سرمایه و منابع باعث می شود تا توسعه شتابان درجامعه صورت گیرد اما در اکثر جوامع غیر پیشرفته و توسعه نیافته تا موضوع سرمایه وسرمایه گذاری مطرح می شود مردم و مسولان به سرمایه های اقتصادی و مالی توجه می نمایند اما از سرمایه های فرهنگی اجتماعی غافل اند در حالی که همین سرمایه های عظیم فرهنگی واجتماعی هستند که علاوه بر ارزش وسود دهی اقتصادی عامل اصلی برای افزایش سایر سرمایه ها می باشند.یکی از سرمایه های ملت ایران که اصیل ترین سرمایه ایرانی است ظرفیت های فرهنگی اقوام ایرانی و سرمایه فرهنگی ایران است .این سرمایه کاملا داخلی وغیر وارداتی بوده وهیچ نیازی به واردات مواد اولیه وتجهیزات و حمایت خارجی ندارد.سرمایه بومی وفرهنگی ایران سرمایه ای عظیم و خدادادی است که از هزاران سال پیش خداوند به ملت ایران ارزانی داشته هرچند برنامه ریزی صحیح ومدون در جهت باز تولید و سوددهی این سرمایه نشده وامروز هم که تاکید مقام معظم رهبری تولید ملی وحمایت از کار و سرمایه ایرانی است باز هم شاهد تلاش مردم و مسولین در جهت حمایت از سرمایه های مادی وراه اندازی کارخانه ها و کارگاه های صنعتی می باشیم که برای اجرا واتمام این پروژه ها نیازمند واردات تجهیزات و مواد اولیه از سایر کشور ها هستیم در واقع بطور غیر مستقیم و ناخواسته به تولید وسرمایه آن کشورها نیز کمک میکنیم اما چنانچه محور حمایت از تولید ملی و کار وسرمایه ایرانی حمایت از تولیدات فرهنگی وتولید محتوا باشد هم اشتغال ایجاد کرده هم صدرصد از تولید ملی و سرمایه کاملا ایرانی حمایت کرده ایم تولید محتوا شامل محتوای علمی ،محتوای فرهنگی ،محتوای مذهبی ،محتوای ادبی ،محتوای هنری،محتوای تاریخی وحتی محتوای اقتصادی و محتوای جاذبه های های طبیعی و گردشگری می باشد .تولید محتوا توسط نخبگان و تولید کنندگان ایرانی بدون نیاز به خارج تولید میشود.چنانچه تولید محتوای ایرانی منجر به کالاهای فرهنگی مناسب یعنی کتاب،مطبوعات،....وسایت های اینترنتی به شیوه ای علمی و مدرن شود ودر معرض دیدو اختیار مخاطبین جهان قرار گیرد سالانه میلیاردها دلار برای تولید کنندگان محتوای ایرانی
درآمد خواهد داشت و از طرفی سرمایه فرهنگی شناسنامه و هویت جامعه محسوب می شود و با افزایش سرمایه فرهنگی هویت اجتماعی نمایان تر میگردد سرمایه فرهنگی موجب افزایش آگاهی از آئین ها و باورها و نیز دانش وهنر یک جامعه می شود و امکان شناسایی عوامل پیوند جامعه را فراهم می آورد سرمایه فرهنگی نقش اساسی در همبستگی ملی دارد. سرمایه فرهنگی نوع رفتار جامعه را نشان می دهد و سهام سرمایه فرهنگی متعلق به کل جامعه است .بهرمندی از سرمایه فرهنگی شاخص توسعه یک جامعه محسوب میشود واین سرمایه خود در باز تولید سایر سرمایه ها نقش کلیدی دارد و موجبات پویایی افراد جامعه و رشد فکری آنان را فراهم میکند . سرمایه فرهنگی هویت بخش است یعنی اصلی ترین عامل حفظ و تقویت هویت ملی ، هویت دینی و هویت تاریخی یک کشور وجامعه شناخته میشود. راستی این سرمایه فرهنگی که این همه ازاهمیت آن سخن به میان می آید شامل چه دارایی هایی از جامعه است .سرمایه فرهنگی دارایی هایی از قبیل :نیروی انسانی فرهنگی اعم از شعرا ، نویسندگان ،اصحاب فکری و اندیشه ،هنرمندان ،علما و دانشمندان علمی و دینی که حاصل تلاش و تفکر آنان محصولات و کالا های فرهنگی نظیر کتاب ، مطبوعات ،هنر ،سینما و خدمات فرهنگی است می باشند. چنانچه مدیریت جامعه برنامه ریزی اصولی و هدفمند همراه با مهندسی فرهنگی داشته باشد و سرمایه های فرهنگی جامعه را پویا نماید با استفاده از سرمایه موجود فرهنگی محصولات جدید فرهنگی تولید خواهد شد که باعث افزایش سرمایه فرهنگی جامعه می شود. سراوان روزگاری نه چندان دور یکی از شهرستانهای مطرح فرهنگی استان به شمار می آمد زیرا در آن زمان یکی از اصلی ترین شاخص های توسعه ی فرهنگی سطح سواد افراد جامعه و تعداد افراد دانش آموخته و فارغ التحصیل دانشگاهی محسوب می شد اما امروزه شاخص های توسعه فرهنگی علاوه بر نیروی انسانی با سواد و دانش آموخته میزان تولیدات فرهنگی و تولید کتاب وتولید ایده ومحتوا و خدمات فرهنگی و هنری می باشند سراوان در گذشته نسبت به سایر شهرستان های بلوچستان از لحاظ سطح سوادوتعداد دانش آموخته دانشگاهی مقام اول را داشت.اما هم اکنون که به برکت نظام مقدس جمعوری اسلامی ایران در اکثر روستاها و شهرهای بلوچستان مراکزآموزشی و دانشگاه های متعدد دایر شده وهرساله تعداد زیادی از افراد جامعه از این مراکز دانشگاهی فاغ التحصیل می شوند .آیا تولیدات فرهنگی درشهرستان سراوان افزایش یافته ؟ آیا نویسندگان کتاب وارایه دهندگان مقالات فرهنگی و علمی زیاد شده ؟ آیا تعداد دیوان شعر چاپ شده شاعران سراوانی بیشتر شده ؟ آیا هنرمندان سراوانی در هر سال آثار هنری بیشتری به بازار ارئه می دهند؟ آیا علمای دینی و مذهبی سراوان متناسب با نیاز جدید و نیاز روز جامعه تولیدات فرهنگی مذهبی جدید ارائه داده اند؟ و ده ها سوال دیگرکه اگرپاسخ آنها را بصورت آماری و علمی بررسی نمائیم .متاسفانه نتایج نا مطلوب آن حاکی از آن خواهد بود که هم اکنون سراوان نسبت به گذشته از لحاظ سرمایه فرهنگی و تولید محتوا و محصولات فرهنگی بصورت قابل ملاحظه ای کاهش داشته و تعداد مشاغل فرهنگی و سایر مشاغل اصیل بومی نیز کمتر شده .مردم سراوان در گذشته دارای سی واندی شغل بومی و محلی بودند که هر کدام از این مشاغل خود به تنهایی به میزان چندین کارخانه وکارگاه صنعتی اشتغال ایجاد میکرد .به عنوان مثال مشاغل مربوط به کشاورزی و نخل کاری ویا مشاغل وابسته به دامداری وسایر بخش ها علاوه بر فرهنگ سازی برای کار وتولید بیشتر بخشی از فرهنگ بومی و اصیل سراوان و نیز آداب و رسوم و آئین های کار همراه این مشاغل بومی حفظ واحیا می شد.هر چند کار با ابزار های سنتی ومحلی سخت بود اما مردم پاسداری از این مشاغل را مقدس می شمردند وجزئی ازفرهنگ اصیل خود می دانستند و براین باور بودند که این شغل ها بخشی از میراث گذشته و بجای مانده از نیاکان آنها می باشد به همین دلیل خود را موظف به حفظ این مشاغل می دانستند وادامه کار و فعالیت در شغل پدران خود را یک افتخار برای خود می پنداشتند . در فرهنگ عمومی مردم سراوان بیکاری و بی شغلی را بسیار بد میدانستند .به همین دلیل تنوع و تعداد مشاغل بومی در سراوان بسیار زیاد بود .اما به دلیل عدم حمایت از مشاغل بومی و از طرفی استقبال مردم از مشاغل کارمندی و دولتی ونیز تغییر نگرش فرهنگی نسبت به برخی مشاغل اصیل بومی و محلی و ازهمه مهمتر روی آوری جوانان به مشاغل کاذب و قاچاق سوخت به دلیل درآمد بیشتر باوجود خطرات زیاد باعث گردید تا اکثر شغل های بومی تعطیل و جای خود را به حمل ونقل وقاچاق سوخت بدهد به عنوان مثال مشاغل بومی سراوان در گذشته عبارت بوده اند از:
1-دهگانی(میر آبی )2-سوداگِری(مغازه داری و تجارت )3-تجارت پشم و گوسفند 4- فروش خرما و محصولات کشاورزی 5-جولایگ(ریسندگی )6-کهن کین (مغنی قنات )7-پوس ناز(چرم ساز)8-موچی (کفاش)9-جٹ (خدمات عروسی وختنه سوری)10-پاکار 11- زرگر(طلا ساز)12- آهن کُٹ (آهنگر)13-دار تراش(نجّار)14-بازیار(کارگرمنزل)15- شوانگ (چوپان)16- بگجت(ساربان )17-گوک وال (گاودار)18-دارچین(کسی که هیزم جمع میکند)19-کَچ کش(حمال)20-دینبوک(مامای محلی)21- مشاته (خدمات عروس )22-گندل دوچ (پالان دوز)23- اُسا(بنا)24-خشت جن (کارگر خشت )25-گددوچ(سوزندوز)26- گشُنده (خواننده )27-ساز گر(نوازنده )28-تگرد گواپ(حصیر باف)29- کپل ودیگی(سفالگر)30-درزی (خیاط)31-چلیم دار (قهوه چی)32-پیش بر(حصیر باف)33-کوٹوال(نگهبان)
اما هم اکنون از این سی واندی شغل بومی فقط چند شغل باقی مانده وسایر مشاغل جای خود را به قاچاق سوخت داده اند. برای حمایت از کار و سرمایه ایرانی می بایست در ابتدا فرهنگ سازی مناسب صورت گیرد و برای فرهنگ سازی نیز گام اول تحقیق و پژوهش در خصوص آن دسته از مشاغل بومی ایرانی است که بدون وابستگی به خارج امکان احیا و بازسازی آنها وجود دارد و از طریق راه اندازی مجدد این شغل ها تولید ملی وایرانی خواهیم داشت برای اینکه این مشاغل بومی بصورت مناسب معرفی شوند می بایست پژوهشگران ، نویسندگان و سرمایه های فرهنگی سراوان در گام نخست اقدام به تولید جدید فرهنگی یعنی برای هر کدام از این مشاغل یک کتاب نوشته وبا چاپ و تولید این کتاب ها ضمن تولید یک اثر جدید فرهنگی و افزایش سرمایه فرهنگی سراوان در آینده شاهد توسعه و گسترش این مشاغل بومی ایرانی باشیم.

عبدالسلام بزرگ زاده
1390/2/28