هر قوم و ملتی در ایران و در هر کجای دنیا از خود نام های بخصوصی دارد. که براساس آن نام ها برای فرزندش نامی انتخاب می کند. که من اینجا یک زره از این دنیای نام های بلوچی را برای شما برگزیدیم. نام های بلوچی بیشتر برگرفته از این واژهها می باشند.
1_ واژة خدا، الله و دیگر نامها و صفات خداوند
الله یار، الله نور، اله نظر اله رسان، اله داد، الاهی، واهد، واهدبکش، هیرالله، همیدالله، هداوردی، هدایار، هدایت الله، هدایی، هدابکش، هدابنده، هداهیر، الله داد، هداداد، هدارهم، هدامراد، هجت الله، هپیزالله، هدادوست، هدانور، الله نور، هالک داد، مولاداد، مولابکش، مهرالله، اله داد، الاهی بکش، امرالله، امین الله، اهمدالله، آهربکش، الله کرم، اله وردی، اله یار، ایزالله، ابدالله، وهاب، وهید، مجیب الرهمان، مالک بکش، الله کرم، الله یار، الله وردی، الله لهداد، لتپ رهمان، گیب الله، کریم بکش، کریمداد، کریم، کادر، کاسم، شگراله، سدرالله، رهیم بکش، رهیم، رهیم داد، رهمت، رهمت اله، رهمان بکش، رهمان، دادالله، دارهیم، باز مهمد، ابدالواهد، ابدالوهاب، ابدالتیپ، ابدلاه، ابدلگپار.
2_ واژة محمد و دیگر نامها و القاب پیامبر
یارمهمد، امیراهمد، اهترمهمد، اهمدیار، ارزمهمد، ب ی گ مهمد، شی مهمد، شیرمهمد، پیرمهمد، جان مهمد، دادرهمان، دادمهمد، دانبی، درمهمد، دوست مهمد، دین مهمد، رسول بکش، مرادمهمد، لال مهمد، گلام رسول، گلام مهمد، گل مهمد، شیرمهمد، شی مهمد، شپی مهمد، شاه مهمد، سیدمهمد، یارمهمد، یاراهمد، هتامهمد، هان مهمد، نیک مهمد، نیازمهمد، نورمهمد، نوراهمد، نزرمهمد، نبی، نبی بکش، میرمهمد، مهمدرهیم، مهمدزمان، مهمدشاه، مهمدکاسم، مهمدگل، مهمدنبی، مهمدنواز، مهمدهان، مهمد، مهمدازمان، مهمدامیر، مهمدامین، مهمدبکش، مهمدبیک، مهمدجان، مهمددوست.
3_ نامهای دیگر پیامبران
یونس، یهیا، ایسا، موسا، آکوب (یاکوب)، الیاس، هاروت، هارون، سلیمان، ابراهیم،
4_ نامهای برگرفته از نام درختان و بوته ها و گلها
الف_ زنان: ریهان، زاپران، زامر، زیتون، زیرّک، سداپ، سمسور، سمسوک، سنجد، شمشک، شمشی، گلپورگ، کیمار، گهنیچ، گواتک، ماشو، ماشی، مشوک، مگیر، مورتی، موری، ڈنک، ازبوتک، ازگل، ازگند، اسپنتان، آسمی، اشهار، آمک، آمکی، ایشورک، برنجاسک، برنجک، بودک، بودهک، پترونک، پلّ، پُلَّس، پورچینک، توتری، چژیک، چگردی، دانیچ، درنه، هورگل، هان گل، نورگل، نازگل، مهرگل، مه گل، ماهین گل، لال گل، گلی، گلُک، گلشیر، گلیک، گلبدن، گلبانو، گلاتون، گل هاتون، گل نسا، بی بی گل، ازگل، تاج گل، جان گل، درگل، گل ستون، گل پری، گل بیک، گل بانو، گل بهار، گل بهت، گل جان، گل اندام، گل آقا، درگل، میرگل، زرگل، ماهین گل.
ب_ مردان: درهند، رگت، سوپک، سوری، شنزی، شنگر، شینزک، کریچ، کسور، کلمیر، کلیر، کنار، کنری، کهور، کونل، کوٹور، گزی، گواتام، گونجت، گونی، گیشر، لَمبک،ڈ نک، هنجیر، هنار، هنگور، آدور، اگرینچ، اهتر، بادام، بُتّو، بَردی، بهار، بهاران، بهارشاه، بهارهان، بهاری، بهلور، پلک، پلوش، پلین، پوتار، پیچر، تاگزی، ترات، تراتی، جورک، جوری، درمشوک، مهمدگل، گلو، گلگ، گلشاه، گلزار، گلدر، گلاب، گل هان، پیرگل، دادگل، گل میر، گل مهمد، گل شاه، گل زمان، گل داد، شهگل، شاه گل، سیدگل، پلین، دلپل.
5 _ نام حیوانات
الف ـ رنان: آسکو، آشو، آهوگ، چاهیک، شاتور، شارک، کپوت، هوگوشک، کبگو، کمیت، مرگک، مورو، موریک، کپوتی.
ب ـ مردان: ارسلان، اگرب، بازو، بازیار، بازیز، بازمهمد، بانزک، بلبل، بنگل، بڈ ول، پروانگ، پلنگ، جلب، جلاب، زومک، سلور، سمندر، سیه مار، سینکر، شگر، شگری، شگرک، کوهی، گوجو، لوجر، مزار، مزاران، مزارهان، میرشیر، شیرالی، شیران، شیرجان، شیردل، شیرزاد، شیرکمند، شیرمرد، شیرمحمد، شرهان، شیرو، نورشیر، مرادشیر.
6ـ فلزات
پولات، تلی هاتون، تنگهی، رودین، زریگ، زری، زرخاتون، تنگه، تنگور، زرک، زرگل، زرگنج، زرملک، زرناز، زرهاتون، زرو، زری، زرین، زرینه، زربی بی، زران، زربانو، زربکش، زرجان، زردار، زران گل، زرگ.
7ـ واژة دُر (dorr)
دربی بی، بیان در، درناز، دران، ماه در، دربانو، دربهت، درجان، دردانه، درا، درک، درل، دری، درس، درگل، درگوش، درملک، درمهمد، درناز، درهاتون، درهان، درین، ملک، میردُرّ، بی بی در.
8ـ واژة ماه
ماه بانو، ماه بی بی، ماه پری، ماه هاتون، ماه در، ماه دیم، ماه سورت، ماه گونگ، ماه ملک، ماه منیر، ماه نور، ماهاتون، ماهان، ماسان، ماهُک، ماهکان، ماه گل، ماهل، ماهی، ماهو، ماهی ملک، ماهین، ماهین گل، ماهین ملک، ماه جان، ماه جبین، ماهرو، مهستون، مه سورت، مه شان، مه شیرین.
9ـ واژة خورشید
روزان، روزخاتون، شمسان، شمس دین، شمس هاتون، هرشید، روزی، روزک، روزان، ملک، روزان بی بی، روزل.
10ـ ستارگان و صورتهای فلکی
پوران، بامی، پروین، پنچان، سهیل، زومک.
11ـ نامهای متاثر از افکار صوفیانه و نحله های مصّوفه
ادهم، آرپ، ایکم داد، بزرگ، پیرمراد، پیرمهمد، پیرانداد، پیرانی، پیرجان، پیرک، پیرل، پیرو، پیری، دادشاه، دادنبی، دربیش، درواست، درویش، دستگیر، رابیه، رسول بکش، سهی داد، لال، للّا، لنگر، ولی، کچکول، گدایی، گوس بکش، گوسدُدّین، گوس، گوسک، مرادبکش، مردان شاه، مرادهاتون، مرادان، ملنگ، مولد، میّا، میار، میاداد، نزرمهمد، نزر، نزرجان، نوربکش، نورلّاه، نیاز، نیک بکش، نیکداد، نیک مهمد، نیازمهمد، هواستی، ولی، ولی مهمد، ولیداد، واجه داد، ساهبداد، سهی داد، مهتاج، شیهان، شیهول، شیه مهمد، شیهک.
12ـ نامهای متأثر از اسطوره های و فرهنگ ملی و ایرانی
ارژنگ، آرشام، اسپندیار، رستم، سهراب، برزو، آشا، رکسانه، هوشنگ، هجیر، بهمن، بندو، برزو، ارشک، اپراسیاب، گزلباش، گلشاه، مندوست، مندا، سهراب، مهران، نبروز، هوشنگ، هرمز، داد، پیروز، بهزات، بهمن.
13ـ نامهای متأثر از اسطوره ها و فرهنگ قومی و منطقه ای
آلی، بالاچ، اشکش، بانڑی، گدروشاه، همل، بانری، گوهرام، چاکر، هانی، شی مرید، للهريال شهداد، مهنار، سسی، پُنّو، بلاه نوش، آوار، بجار، میار، برازد، بمبی، جنگان، جیند، جیهل، هالا، هاکی، مدان، شاری، پهلوان، بمبی.
14ـ واژةهای مفهومی
آزات، آزیز، باهو، پایست، ارزی، پردل، دوستین.
15ـ شغلی و صنفی
آتون، پهلوان، کوتوال، بازیار، جَتّو، دهگان، رئیس، سالار، میرباز، اَمُک.
16ـ رنگ چهره
سبزل، آلی، زال، زاگل، سیاه مرد، ملهی، بورل، بورک، شررنگ، مه گونگ، برپی.
17ـ صفات
جوانمرد، دُرا، نورا، میا، مندا، چوٹا، دُرّس، درهاتون، دودا، رادو، زال، زبردست، زومک، ساران، سانا، سازین، سنجی، سهتی، سوبان، شهران، مارک.
18ـ عطرها
مسکان، زبادی، اَنبر، مهلب، زباد.
19ـ واژة دل
دلارام، دل آسا، دل انگیز، دل وش، دلاور، دلبر، دلبود، دلپسند، دلپل، دلجان، دلدار، دلدارهان، دلدوست، دلشاد، دلک، دلکش، دلگوش، دلمراد، دل ملک، شیردل، شجادل، میردل.
20ـ واژۀ بانو
بانو، بانوک، بانل، بانلی، بانکی، ماه بانو، دربانو، رزبانو، شاهبانو، شه بانو، شهربانو، گل بانو، مهبانو، نازبانو.
21ـ واژۀ گم
گم زور، گم کش، گمانی، گمتیل، گمداد، گمدر، گمدوست، گمشاد، گمک، گمکزار، گمناز، گمی، گمین.
22ـ نام سنگها
گسد، شدری، یاکوت، زمرد، پیروزه، لال، لال بیگم، لال بکش، لال بی بی، لال جان لال زات، لالگل، لال ملک، لال مهمد، لال هاتون، لال هان، لال وزیر، لالک، لالو، لالی، لالین، للّا، گوهر، گوهرناز، گور.
23ـ واژۀ وَش
وژدل، وشدل، وشرنگ، وشگ، وشک، وشین، دلوش، وشیک.
24ـ واژۀ شاه
شاهان، شاهبانو، اَلی شاه، شاهپری، بهارشاه، شاهزاد، جلال شاه، جهان شاه، دادشاه، دلوشاه، دیلم شاه، زمان شاه، شاه، شاه بی بی، شاه پسند، شاه جان، شاه سلیم، شاه گل، شاه مردان، شاه مهمد، شاه نزر، شاه هاتون، شاه هسین، شاه ولی، شاهک، شاهل، شاه میر، شاهو، شاهی، کرم شاه، گدروشاه، گریب شاه، گل شاه، گلام شاه، مرادشاه، مردانشاه، ملکشاه، مهمدشاه، شه بانو، شه بکش، شه ملک، شه بی بی، شه پری، شه جان، شه کرم، شه کلی، شه گل، شه میر، شه نیک، شه وردی، شهباز، شهبانو، شهبیک، شهدر، شهدوست، شهزات، شهسوار، شهگل، شهمراد، شهناز.
25ـ سناز، نازان، نازبانو، نازپری، نازک، نازگل، نازهاتون، نازی، نازبی بی، مهناز، مهرناز، ملکناز، گمناز، گلناز، گراناز، شهرناز، شرپ ناز، شرم ناز، شهناز، زرناز، بزناز، بهناز، بی بی ناز، دولت ناز.
26ـ واژۀ هاتون
هاتون، هاتونان، هاتون بی بی، نورهاتون، میرم هاتون، مهرهاتون، ملک هاتون، مرادهاتون، ماه هاتون، لال هاتون، گل هاتون، شاه هاتون، شمس هاتون، شرپ هاتون، ساراهاتون، ساب هاتون، رزهاتون، روزهاتون، درهاتون، جنت هاتون، جمال هاتون، تلی هاتون، تاج هاتون، پیروزهاتون، ایران هاتون.
27ـ واژۀ بی بی
بی بی، هیربی بی، هور بی بی، هان بی بی، نوربی بی، نازبی بی، مهربی بی، ملائم بی بی، مراد بی بی، ماه بی بی، لال بی بی، گل بی بی، گران بی بی، شاه بی بی بی، ساران بی بی، رهم بی بی، رازبی بی، راج بی بی، دربی بی، جان بی بی، تلاه بی بی، تاج بی بی، بی بی نبادی، بی بی هور، بی بی نور، بی بی هاتون، بی بی بان، بی بی گل، بی بی ناز، بی بل، بی بکان.
28ـ واژۀ هان
هان، سیاهان، یلی هان، هان جان، هان مهمد، هان ملک، هانک، هانی، هانگل، هانل، هانی لال، هان بی بی، نودهان، نوازهان، نوهان، میرهان، مهمدهان، مهرهان، مزارهان، مزری هان، مرادهان، مدوهان، مدی هان، لنگرهان، گل هان، کام هان، شیرهان، شیه هان، سیدهان، سرورهان، سپهدارهان، سالارهان، دلیرهان، دلدارهان، دریاهان، درهان، داروهان، جنگی هان، جماهان، جلال هان، جسک هان، توتاهان، تلی هان، پتی هان، بدل هان، بادین هان.
29ـ نامهایی که مأمورین ثبت احوال در ثبت دقیق واژۀها عمداً یا سهواً تغییراتی داده اند:
ارزمهمد : ارض محمد، ارزی : ارضی، آزات : آزاد، ایسّپ : یوسف،
سکندر : اِسکندر، آسمی : یاسمین، آکوت : یاقوت، آلی : عالی،
امبر : عنبر، امیت : امید، نوشروان : انوشیروان، بهزات : بهزاد،
بهلور : بهلول، پردوس : فردوس، پنڈوک : پندک،
پیروزه : فیروزه، کریم بکش : کریم بخش، تنگهی : تنگی،
جُمّا : جمعه، سوالی : صالح، سبزالی : سبزعلی، سدگنج : صدگنج،
سرپراز : سرافراز، سیدمهمد : صیادمهمد، شگرالله : شکرالله،
شیرن : شیرین، گزلباش : قزلباش، گمشاد : غمشاد، گمناز : غمناز،
لال مهمد : لعل محمد، مهتاپ : مهتاب، هوبیار : خوبیار، هداهیر : خداخیر،
هُدادات : خداداد.
30ـ واژۀ هندی
گنگو، نتو
31ـ واژۀ عربی
الّاه، ابدرهمان، ابدلّاه، مهمد، اهمد، ابدسَّمد، آدم، اسهاک، درویش، پکیر، اید، پاتمه، جنت، شابان، رمزان، پاروک، ازمان، ایوب.
32ـ واژۀهای ترکی
بی بی، مگل، باییان، توتا، گاجی، ایلتاز، بیگم، بلگاک، بیک، مهمد، الم بیک، چنگیز، دریهان، شاگاسی، تیمور، تایماس، بهادر، بایان در.
33ـ بسامد واژۀهای که بیشترین بسامد را در نامگذار بلوچی داشته اند.
خداوند 100 مورد، خدایان غیراسلامی 3 مورد، دیگر پیامبران 15 مورد، پیامبر اسلام 66 مورد، شاه 66 مورد، وش و گَل (به معنی شادی و خوشی) 10 مورد، گم (غم) 14 مورد، سنگها. لال 17 مورد، زر(طلا، سکۀ طلا) 23 مورد، بانو 14 مورد، دل 22مورد، ماه 30 مورد، صوفیگری 63 مورد، گُل 60 مورد، دُرّ (مروارید، یگانه، بی نظیر) 26 مورد، حیوانات 135مورد، درختان، بوته و گلها 75 مورد، ناز 25 مورد، روز(ru:z) شمس (sama) به معنی خورشید: 10 مورد، هور(hur) به معنی حوری بهشتی: 13مورد، نور(nur) 20 مورد، دُرّ (dorr) 26 مورد، زَر (zar) 23 مورد، فلزات و سنگهای قیمتی 25مورد، میر (mir) بعنوان پبشوند و پسوند 30 مورد، خاتون 26 مورد، بی بی 34 مورد، هان 47 مورد، اسامی با منشاء غیر اسلامی 8 مورد.
منبع: http://www.mybalochistan.com
منبع: کتاب نام و نیم نام فرهنگ نام های بلوچی، نوشته: عبدالعزیز دولتی بخشان
