فقر نقاش چیرهدست مناطق محروم است كه رنگ و بویی دگر به آن داده و بر همه چیز دور و برش رنگ فقر پاشیده است و مسائل رفاهی تا آموزشی همگی زیر چتر این نقاش تغییر رنگ دادهاند.
جامعه زنان در مناطق محروم و حاشیهای شهر زاهدان بار دیگر بهانهای شد تا بیعدالتیهای صورت گرفته در حق این قشر از جامعه را در ذهن تداعی و بر تلخی آن بیفزاید.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و كودكان دادگستری سیستان و بلوچستان در این زمینه معتقد است: ازدواجهای ثبت نشده، فرزندان بیشناسنامه، وضعیت بد بهداشتی، بیسوادی و رعایت نشدن عدالت در حق زنان از مهمترین مشكلات جامعه زنان در نقاط حاشیهای شهر زاهدان است.
امالكلثوم موذن افزود: بیشتر آسیبهای این مناطق مربوط به زنان جامعه اهل سنت است كه با گفتوگوهای انجام شده با علمای دینی از آنان درخواست شده كه برای این وضعیت چارهاندیشی كنند.
این فعال حمایتی جامعه زنان بیان داشت: بیشتر زنان حاشیه چون ازدواج ثبت نشده دارند و حتی برخیها با اتباع بیگانه ازدواج كردهاند از هیچ حق و حقوق قانونی از سوی نهادهای حمایتی ایران برخوردار نیستند.
وی عنوان داشت: با طرد اتباع بیگانه، شوهر خانواده از كشور اخراج شده و زن با شش بچه و بدون هیچ پشتوانه مالی تنها مانده است كه این امر زمینهساز بروز آسیب اجتماعی میشود.
موذن گفت: اكنون اگر به زندان زاهدان بروید بخوبی حضور زنان نقاط حاشیهای زاهدان كه به سبب تامین نیازهای مالی رو به كارهای خلاف از جمله حمل مواد مخدر آوردهاند، دیده میشود.
وی افزود: طبق قانون نیز باید زن ایرانی با فرزندانش، همراه شوهر تبعه خارجی از كشور خارج شود كه در بعد روانی زنان ما را تا مرز خودكشی پیش برده است.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و كودكان دادگستری سیستان و بلوچستان تاكید كرد: باید در این زمینه مسئولان چارهاندیشی كرده و با نگاهی به مظلومیت این زنان، روزنهای از امید را در درون آنان ایجاد كنند.
وی بیان داشت: زنی كه به سبب ازدواج ثبت نشده (ازدواجهای صیغهای) به راحتی پس از آنكه پسرزا نیست در پی باورهای موجود با انداختن چند سنگ طلاق داده شده و رها میشود چگونه میتواند خود و فرزندانش را در برابر آسیبهای اجتماعی حفظ كند.
موذن با اشاره به وضعیت بهداشتی زنان در این نقاط اظهار داشت: وضعیت زنان نیز در این مناطق نماد بارز بیعدالتیها و فقر كامل در حقوق آنان است چرا كه به سبب ساخت و ساز غیرقانونی آنان مجبورند در خانهای بدون شرایط رفاهی همان آب لولهكشی، برق و ... زندگی كنند.
وی گفت: چهطور میتوان از زنی كه در یك فضای 12 متری زندگی، آشپزی و استحمام میكند توقع داشت در زمینه بهداشت وضعیت مناسبی داشته باشد.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و كودكان دادگستری سیستان و بلوچستان ادامه داد: زن مجبور است با استفاده از یك تشت با چند آفتابه آب، بچه خود را در همان جائی كه زندگی كرده و غذا میخورد، استحمام كند.
موذن عنوان داشت: از سویی در كنار همین فضا، دستشویی صحرایی وجود دارد كه با اندكی وزش باد انگلها و میكروبها را در فضای منطقه پخش میكند كه نه تنها سلامت خانواده بلكه دیگر شهروندان را تحت شعاع قرار داده است.
وی افزود: وجود بیماریهای انگلی و پوستی در نوزادان نمونه بارز همین شرایط نامناسب بهداشت زنان نقاط حاشیهای است كه سلامت جامعه كودكان شهر را تهدید میكند.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و كودكان دادگستری سیستان و بلوچستان تاكید كرد: باید با برنامهای دقیق حداقلهای زندگی را به این زنان هدیه داد تا آنان بتوانند ذرهای از زندگی سایر زنان شهر زاهدان را تجربه كنند.
* وضعیت نقاط حاشیهای زاهدان نگرانكننده است
میلاد جهانتاب خبرنگار فارس برای بررسی وضعیت زنان، دختران و خانوادهها در محلههای واقع در بافتهای فرسوده و حاشیه شهر زاهدان یا به تعبیری عامیانهتر آن اقامتگاههای غیررسمی با سیدمنتظر شبر، مدیركل بهزیستی سیستان و بلوچستان گفتوگویی انجام داده است كه در ذیل میخوانید:
طی مطالعاتی كه در این مناطق داشته اید فكر می كنید غالباً چه آسیبهایی زنان و دختران را در این محلهها تهدید میكند؟
شبر: فقر عامل بزرگترین آسیبها و مشكلات اجتماعی در مناطق حاشیهای زاهدان بوده است بهطوری كه عامل بروز اعتیاد و فساد در این مناطق شده است، از سویی عامل دوم ایجاد كننده بسیاری از آسیبها خود خانوادهها هستند.
درست است كه فقر همهجا هست و ما نمیتوانیم ریشه كن كنیم، ولی اگر از سوی نهادهای مربوطه، آموزشهای خاصی از جمله مهارتهای زندگی به خانوادهها ارائه شود، این امر نقش موثری در كاهش آسیبها دارد.
به طور مثال یك مادر باید بداند از چه طریقی با فرزند خود ارتباط برقرار كند تا احتمال بروز آسیب را در فرزندش كاهش دهد.
گفتید كه فقر مهمترین عامل بروز آسیبهایی است كه خانواده را تهدید میكند، آیا تاثیر آموزشهای شما به سمت و سویی رفته كه به كاهش فقر منجر شود؟
قسمت عمده آموزشهای ارائه شده، بحثمهارتهای زندگی است، قرار گرفتن آموزشهای زندگی، برای هر قشری لازم است چرا كه سبب افزایش روحیه و خودباوری شده و این برای جامعه اثرهای مثبتی را در بر دارد.
در این راستا مناطق حاشیهای و خطر آفرین زاهدان از سوی بهزیستی شناسایی شده و به صورت نمونه برنامه كاهش فقر در منطقه باباییان به اجر در آمده است.
شروع برنامهها در این مناطق با آموزشهای مهارتهای زندگی و شناسایی بحرانهای اجتماعی و فردی به افراد جامعه هدف با برگزاری كلاسها، دورههای آموزشی، مباحث كارآفرینی و راههای اشتغالزایی همراه بود.
به دنبال این هستیم تا در صورت كسب مجوزهای لازم مباحث كارآفرینی و اشتغالزایی را به دیگر مناطق پر خطر از جمله شیر آباد زاهدان انتقال دهیم.
نقش اتباع بیگانه مجاز و غیرمجاز را در بروز آسیبهای این مناطق چطور میبینید؟
اتباع بیگانه عامل سوم آسیبهای اجتماعی این مناطق به شمار میروند، چرا كه در هر منطقه حاشیهای زاهدان هجوم اتباع بیگانه فاقد هر گونه مدارك هویتی را مشاهده میكنیم كه بهراحتی و بدون هیچ محدودیتی زمینه ساز بحرانهای اجتماعی در این مناطق میشوند.
باید بگویم كه حضور اتباع بیگانه غیر مجاز كه زمینه ساز چالشهای فراوان اجتماعی و سیاسی در این مناطق شده برای مسئولان نهادینه و بودن آنان به یك باور غلط در باور آنان تبدیل شده است.
كودكان بیشناسنامه، زنان فاقد هر گونه مدرك قانونی ازدواج، نقل و انتقالهای بدون سند دیگر معضلهای حضور اتباع بیگانه در مناطق حاشیهای شهر زاهدان است كه باید برای رفع آنها تلاش كرد.
بر اساس آمار اولیه بیش از یكهزار كودك فاقد شناسنامه در سیستان و بلوچستان زندگی میكنند، زیرا شوهران این زنان ایرانی اتباع بیگانه غیرمجاز بوده و بر اساس قانون نظام، هویت از پدر به فرزند منتقل میشود و این امر مانع بزرگی در راه صدور مدارك هویتی برای این كودكان شده است.
گفتید زنان، سطح سواد این قشر از جامعه را در این مناطق چگونه ارزیابی میكنید؟
متاسفانه بیشتر آنان بیسواد یا دارای مدرك راهنمایی هستند.
در شرایط مطلوب و ایده آل اگر دختر قصد ادامه تحصیل داشته باشد نهایت تا دیپلم است و این آخر خط سواد در اذهان و باور زنان مناطق محروم زاهدان است.
از سویی حتی این قشر از مظلومیت خاصی برخوردارند زیرا به حقوق اولیه خود واقف نیستند و هر كسی به آنان زور میگوید.
پدر به سبب فقر زیاد دخترش را بدون هیچ رضایتی به تبعه بیگانه غیرمجاز آن هم بدون هیچ مدرك هویتی (صیغهای) میدهد و پس از چند سال شوهر نیز ترك خانواده كرده و به كشورش برمیگردد و این یعنی سر آغاز یك آسیب اجتماعی.
از سویی در منطقه شیر آباد منزلی با 50 میلیون ریال به استناد تنها یك برگ قولنامه و فاقد سند، خرید و فروش میشود و این در حالی است كه با این مبلغ در نقاط مركزی زاهدان حتی منزلی را نمیتوان رهن كرد!
وضعیت بهداشتی زنان و دختران در این مناطق به چه صورت است؟
شبر: وضعیت بهداشتی به طور كلی دارای دو بعد بهداشت محیط و فردی است كه ارتباط تنگانگی با هم دارند.
در زمینه بهداشت محیط شرایط خوبی در این مناطق حكم فرما نیست و بهداشت فردی نیز تعریف زیادی ندارد بهطوری كه بیشتر برنامههای بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی، بهزیستی، سازمانهای حمایتی یونیسف و ملل در این مناطق متمركز شده است.
از نگاهی دیگر به این مناطق باید باور كنیم كه آنان به سبب بیبضاعت بودن نمیتوانند بهترین وسایل بهداشتی را برای خود فراهم كنند و از سویی تا زمانی كه مسیل بزرگ فاضلاب نیز از كنار خانههای آنان میگذرد، مسلماًَ در معرض بیماریهای مختلف میكروبی و انگلی قرار میگیرند.
مشكل فاضلاب واقعا خطری جدی برای سلامت مردم این مناطق به شمار میرود كه باید فكری برای این از سوی نهادهای مربوطه برداشته شود.
با توجه به آسیبهایی كه جوانان این منطقه را اسیر خود كرده است، ما شاهدیم كه با هر ازدواج دوباره مشكلات قبلی در خانواده تازه شكل گرفته تكرار میشود، واقعا وضعیت ازدواج در این مناطق به چه صورت است و چه طور میتوان آسیبها را به حداقل رساند؟
شبر: آموزش مهارتهای زندگی در روند انتخاب همسر برای دختران جوان تاثیرگذار است، به دختر و پسر آموزشهای مخصوص قبل از ازدواج ارائه میشود كه فرد را در روند انتخاب و خوب انتخاب كردن هدایت میكند.
از سویی با تصویب قانون، ارائه جهیزیه به دختران خانواده های نیازمند، منوط به گذراندن دورهها و آزمایشهای قبل از ازدواج است كه تاثیر بسزایی در كاهش آسیبها دارد.
در واقع تنها راه فرهنگسازی آموزش است، باید مردم را آگاه و در هر زمینهای اطلاعرسانی را در دستور كار داشته باشیم.
جامعه زنان در مناطق محروم و حاشیهای شهر زاهدان بار دیگر بهانهای شد تا بیعدالتیهای صورت گرفته در حق این قشر از جامعه را در ذهن تداعی و بر تلخی آن بیفزاید.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و كودكان دادگستری سیستان و بلوچستان در این زمینه معتقد است: ازدواجهای ثبت نشده، فرزندان بیشناسنامه، وضعیت بد بهداشتی، بیسوادی و رعایت نشدن عدالت در حق زنان از مهمترین مشكلات جامعه زنان در نقاط حاشیهای شهر زاهدان است.
امالكلثوم موذن افزود: بیشتر آسیبهای این مناطق مربوط به زنان جامعه اهل سنت است كه با گفتوگوهای انجام شده با علمای دینی از آنان درخواست شده كه برای این وضعیت چارهاندیشی كنند.
این فعال حمایتی جامعه زنان بیان داشت: بیشتر زنان حاشیه چون ازدواج ثبت نشده دارند و حتی برخیها با اتباع بیگانه ازدواج كردهاند از هیچ حق و حقوق قانونی از سوی نهادهای حمایتی ایران برخوردار نیستند.
وی عنوان داشت: با طرد اتباع بیگانه، شوهر خانواده از كشور اخراج شده و زن با شش بچه و بدون هیچ پشتوانه مالی تنها مانده است كه این امر زمینهساز بروز آسیب اجتماعی میشود.
موذن گفت: اكنون اگر به زندان زاهدان بروید بخوبی حضور زنان نقاط حاشیهای زاهدان كه به سبب تامین نیازهای مالی رو به كارهای خلاف از جمله حمل مواد مخدر آوردهاند، دیده میشود.
وی افزود: طبق قانون نیز باید زن ایرانی با فرزندانش، همراه شوهر تبعه خارجی از كشور خارج شود كه در بعد روانی زنان ما را تا مرز خودكشی پیش برده است.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و كودكان دادگستری سیستان و بلوچستان تاكید كرد: باید در این زمینه مسئولان چارهاندیشی كرده و با نگاهی به مظلومیت این زنان، روزنهای از امید را در درون آنان ایجاد كنند.
وی بیان داشت: زنی كه به سبب ازدواج ثبت نشده (ازدواجهای صیغهای) به راحتی پس از آنكه پسرزا نیست در پی باورهای موجود با انداختن چند سنگ طلاق داده شده و رها میشود چگونه میتواند خود و فرزندانش را در برابر آسیبهای اجتماعی حفظ كند.
موذن با اشاره به وضعیت بهداشتی زنان در این نقاط اظهار داشت: وضعیت زنان نیز در این مناطق نماد بارز بیعدالتیها و فقر كامل در حقوق آنان است چرا كه به سبب ساخت و ساز غیرقانونی آنان مجبورند در خانهای بدون شرایط رفاهی همان آب لولهكشی، برق و ... زندگی كنند.
وی گفت: چهطور میتوان از زنی كه در یك فضای 12 متری زندگی، آشپزی و استحمام میكند توقع داشت در زمینه بهداشت وضعیت مناسبی داشته باشد.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و كودكان دادگستری سیستان و بلوچستان ادامه داد: زن مجبور است با استفاده از یك تشت با چند آفتابه آب، بچه خود را در همان جائی كه زندگی كرده و غذا میخورد، استحمام كند.
موذن عنوان داشت: از سویی در كنار همین فضا، دستشویی صحرایی وجود دارد كه با اندكی وزش باد انگلها و میكروبها را در فضای منطقه پخش میكند كه نه تنها سلامت خانواده بلكه دیگر شهروندان را تحت شعاع قرار داده است.
وی افزود: وجود بیماریهای انگلی و پوستی در نوزادان نمونه بارز همین شرایط نامناسب بهداشت زنان نقاط حاشیهای است كه سلامت جامعه كودكان شهر را تهدید میكند.
مسئول دفتر حمایت از حقوق زنان و كودكان دادگستری سیستان و بلوچستان تاكید كرد: باید با برنامهای دقیق حداقلهای زندگی را به این زنان هدیه داد تا آنان بتوانند ذرهای از زندگی سایر زنان شهر زاهدان را تجربه كنند.
* وضعیت نقاط حاشیهای زاهدان نگرانكننده است
میلاد جهانتاب خبرنگار فارس برای بررسی وضعیت زنان، دختران و خانوادهها در محلههای واقع در بافتهای فرسوده و حاشیه شهر زاهدان یا به تعبیری عامیانهتر آن اقامتگاههای غیررسمی با سیدمنتظر شبر، مدیركل بهزیستی سیستان و بلوچستان گفتوگویی انجام داده است كه در ذیل میخوانید:
طی مطالعاتی كه در این مناطق داشته اید فكر می كنید غالباً چه آسیبهایی زنان و دختران را در این محلهها تهدید میكند؟
شبر: فقر عامل بزرگترین آسیبها و مشكلات اجتماعی در مناطق حاشیهای زاهدان بوده است بهطوری كه عامل بروز اعتیاد و فساد در این مناطق شده است، از سویی عامل دوم ایجاد كننده بسیاری از آسیبها خود خانوادهها هستند.
درست است كه فقر همهجا هست و ما نمیتوانیم ریشه كن كنیم، ولی اگر از سوی نهادهای مربوطه، آموزشهای خاصی از جمله مهارتهای زندگی به خانوادهها ارائه شود، این امر نقش موثری در كاهش آسیبها دارد.
به طور مثال یك مادر باید بداند از چه طریقی با فرزند خود ارتباط برقرار كند تا احتمال بروز آسیب را در فرزندش كاهش دهد.
گفتید كه فقر مهمترین عامل بروز آسیبهایی است كه خانواده را تهدید میكند، آیا تاثیر آموزشهای شما به سمت و سویی رفته كه به كاهش فقر منجر شود؟
قسمت عمده آموزشهای ارائه شده، بحثمهارتهای زندگی است، قرار گرفتن آموزشهای زندگی، برای هر قشری لازم است چرا كه سبب افزایش روحیه و خودباوری شده و این برای جامعه اثرهای مثبتی را در بر دارد.
در این راستا مناطق حاشیهای و خطر آفرین زاهدان از سوی بهزیستی شناسایی شده و به صورت نمونه برنامه كاهش فقر در منطقه باباییان به اجر در آمده است.
شروع برنامهها در این مناطق با آموزشهای مهارتهای زندگی و شناسایی بحرانهای اجتماعی و فردی به افراد جامعه هدف با برگزاری كلاسها، دورههای آموزشی، مباحث كارآفرینی و راههای اشتغالزایی همراه بود.
به دنبال این هستیم تا در صورت كسب مجوزهای لازم مباحث كارآفرینی و اشتغالزایی را به دیگر مناطق پر خطر از جمله شیر آباد زاهدان انتقال دهیم.
نقش اتباع بیگانه مجاز و غیرمجاز را در بروز آسیبهای این مناطق چطور میبینید؟
اتباع بیگانه عامل سوم آسیبهای اجتماعی این مناطق به شمار میروند، چرا كه در هر منطقه حاشیهای زاهدان هجوم اتباع بیگانه فاقد هر گونه مدارك هویتی را مشاهده میكنیم كه بهراحتی و بدون هیچ محدودیتی زمینه ساز بحرانهای اجتماعی در این مناطق میشوند.
باید بگویم كه حضور اتباع بیگانه غیر مجاز كه زمینه ساز چالشهای فراوان اجتماعی و سیاسی در این مناطق شده برای مسئولان نهادینه و بودن آنان به یك باور غلط در باور آنان تبدیل شده است.
كودكان بیشناسنامه، زنان فاقد هر گونه مدرك قانونی ازدواج، نقل و انتقالهای بدون سند دیگر معضلهای حضور اتباع بیگانه در مناطق حاشیهای شهر زاهدان است كه باید برای رفع آنها تلاش كرد.
بر اساس آمار اولیه بیش از یكهزار كودك فاقد شناسنامه در سیستان و بلوچستان زندگی میكنند، زیرا شوهران این زنان ایرانی اتباع بیگانه غیرمجاز بوده و بر اساس قانون نظام، هویت از پدر به فرزند منتقل میشود و این امر مانع بزرگی در راه صدور مدارك هویتی برای این كودكان شده است.
گفتید زنان، سطح سواد این قشر از جامعه را در این مناطق چگونه ارزیابی میكنید؟
متاسفانه بیشتر آنان بیسواد یا دارای مدرك راهنمایی هستند.
در شرایط مطلوب و ایده آل اگر دختر قصد ادامه تحصیل داشته باشد نهایت تا دیپلم است و این آخر خط سواد در اذهان و باور زنان مناطق محروم زاهدان است.
از سویی حتی این قشر از مظلومیت خاصی برخوردارند زیرا به حقوق اولیه خود واقف نیستند و هر كسی به آنان زور میگوید.
پدر به سبب فقر زیاد دخترش را بدون هیچ رضایتی به تبعه بیگانه غیرمجاز آن هم بدون هیچ مدرك هویتی (صیغهای) میدهد و پس از چند سال شوهر نیز ترك خانواده كرده و به كشورش برمیگردد و این یعنی سر آغاز یك آسیب اجتماعی.
از سویی در منطقه شیر آباد منزلی با 50 میلیون ریال به استناد تنها یك برگ قولنامه و فاقد سند، خرید و فروش میشود و این در حالی است كه با این مبلغ در نقاط مركزی زاهدان حتی منزلی را نمیتوان رهن كرد!
وضعیت بهداشتی زنان و دختران در این مناطق به چه صورت است؟
شبر: وضعیت بهداشتی به طور كلی دارای دو بعد بهداشت محیط و فردی است كه ارتباط تنگانگی با هم دارند.
در زمینه بهداشت محیط شرایط خوبی در این مناطق حكم فرما نیست و بهداشت فردی نیز تعریف زیادی ندارد بهطوری كه بیشتر برنامههای بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی، بهزیستی، سازمانهای حمایتی یونیسف و ملل در این مناطق متمركز شده است.
از نگاهی دیگر به این مناطق باید باور كنیم كه آنان به سبب بیبضاعت بودن نمیتوانند بهترین وسایل بهداشتی را برای خود فراهم كنند و از سویی تا زمانی كه مسیل بزرگ فاضلاب نیز از كنار خانههای آنان میگذرد، مسلماًَ در معرض بیماریهای مختلف میكروبی و انگلی قرار میگیرند.
مشكل فاضلاب واقعا خطری جدی برای سلامت مردم این مناطق به شمار میرود كه باید فكری برای این از سوی نهادهای مربوطه برداشته شود.
با توجه به آسیبهایی كه جوانان این منطقه را اسیر خود كرده است، ما شاهدیم كه با هر ازدواج دوباره مشكلات قبلی در خانواده تازه شكل گرفته تكرار میشود، واقعا وضعیت ازدواج در این مناطق به چه صورت است و چه طور میتوان آسیبها را به حداقل رساند؟
شبر: آموزش مهارتهای زندگی در روند انتخاب همسر برای دختران جوان تاثیرگذار است، به دختر و پسر آموزشهای مخصوص قبل از ازدواج ارائه میشود كه فرد را در روند انتخاب و خوب انتخاب كردن هدایت میكند.
از سویی با تصویب قانون، ارائه جهیزیه به دختران خانواده های نیازمند، منوط به گذراندن دورهها و آزمایشهای قبل از ازدواج است كه تاثیر بسزایی در كاهش آسیبها دارد.
در واقع تنها راه فرهنگسازی آموزش است، باید مردم را آگاه و در هر زمینهای اطلاعرسانی را در دستور كار داشته باشیم.
منبع: http://www.rahshoon.com